

Linux Komutları
Bilgi Edinme Komutları
-
pwd = bulunduğunuz dizinin ismini verir.
-
hostname = makinenin konak ismini verir.
-
whoami = sisteme giriş yaptığınızda kullanıcı isminizi belirtir.
-
date = sistem tarihini göstermek ya da değiştirmek için kullanılır. tarihin yerele özgü gösterimle basılmasını isterseniz "date+%c" komutubu yazmalısınız. Donanım saatini değiştirmek isterseniz "setclock" komutunu yazmalısınız.
-
time = belli bir komutun işlemini ne kadar sürede tamamladığını gösterir. Örneğin bir dizinin listelenme süresini "time ls" komutu ile öğrenebilirsiniz.
-
who = o an sistemde bulunan kullanıcıların kullanıcı isimlerini, hangi uç birimlerde çalıştıklarını ve sisteme giriş zaman bilgisini tarih, saat cinsinden gösterir.
-
finger = "finger user@itu.edu..tr kullanıcı hakkında bilgi verir. kullanıcının o an makinesinin açık olup olmadığını ve açıksa hangi terminalde çalıştığını söyler.
-
last = sisteme giriş yapmış kullanıcıların bugünden geriye doğru listesini verir.
-
more = more sayesinde sayfa sayfa okuyabilirsiniz.
-
uptime = makinenin ne kadar süredir açık(ayakta) olduğunu haber verir.
-
ps = çalışmakta olan işlemleri gösterir. Kullanıcının kullandığı uçbirimde çalıştırmakta olduğu komutların ve süreçlerin listesini gösterir. "more" yazarsak ise, sistemin açılışından beri çalışmakta olan bütün süreçlerin listesini gösterir.
-
top = temel sistem durumunu, çalışmakta olan süreçleri, ne kadar bellek/işlemci vs kullandıklarını gösterir. biz bunu çalışmış olduğumuz yerde "htop" olarak kullanıyoruz. şimdi size bu "htop" komutuna ait kütüphanenin kurulumu ve kullanımından bahsedeğim.
On RHEL/CentOS 32 Bit OS Üzerinde HTOP Yükleme
Komut satırına aşağıdaki komutlar girilerek kütüphaneler yüklenmiş olur. "wget" komutu ile indirilecek olan dosyanın tam adresi yazılır ve indirme işlemi gerçekleştirilmiş olur. hemen ardından yazılan "rpm" komutuyla ise indirilen htop paketi kurulmuş olur.
-
-------------- For RHEL/CentOS 6 --------------
# wget http://download.fedoraproject.org/pub/epel/6/i386/epel-release-6-8.noarch.rpm
# rpm -ihv epel-release-6-8.noarch.rpm
-------------- For RHEL/CentOS 5 --------------
# wget http://download.fedoraproject.org/pub/epel/5/i386/epel-release-5-4.noarch.rpm
# rpm -ihv epel-release-5-4.noarch.rpm
On RHEL/CentOS 64 Bit OS Üzerinde HTOP Yükleme
Komut satırına aşağıdaki komutlar girilerek kütüphaneler yüklenmiş olur. "wget" komutu ile indirilecek olan dosyanın tam adresi yazılır ve indirme işlemi gerçekleştirilmiş olur. hemen ardından yazılan "rpm" komutuyla ise indirilen htop paketi kurulmuş olur.
-
-------------- For RHEL/CentOS 7 --------------
# wget http://dl.fedoraproject.org/pub/epel/7/x86_64/e/epel-release-7-8.noarch.rpm
# rpm -ihv epel-release-7-8.noarch.rpm
-------------- For RHEL/CentOS 6 --------------
# wget http://download.fedoraproject.org/pub/epel/6/x86_64/epel-release-6-8.noarch.rpm
# rpm -ihv epel-release-6-8.noarch.rpm
-------------- For RHEL/CentOS 5 --------------
# wget http://download.fedoraproject.org/pub/epel/5/x86_64/epel-release-5-4.noarch.rpm
# rpm -ihv epel-release-5-4.noarch.rpm
-
Son olarak ise komut satırına #htop yazarak komutu çalıştırabilirsiniz.
Bilgi Edinme Komutları-2
-
uname -a = sistem hakkında çekirdek sürümünü, işlemci türünü vs. bu tarz bilgiler gösterir.
-
free = bellek kullanımını gösterir.
-
df -h = bağlı sabit disk bölümlerinin doluluk oranlarını gösterir.
-
du -sk[dizin] = belirtilen dizinin içeriğinin diskte kapladığı alanın kb cinsinden boyutunu verir.
-
cat /proc/interrupts = çekirdek tarafından tanımlanmış sistem kesmelerinin listesi
-
cat /proc/version = linux çekirdeğinin sürüm bilgileri
-
cat /proc/filesystems = çekirdekte tanımlı kullanılabilecek dosya sistemlerinin listesi
-
cat /etc/printcap = yazıcıların düzeni
-
lsmod = yüklü çekirdek modüllerinin listesi
-
ls usb = usb porta takılı olan cihazların listesi
Genel Amaçlı Komutlar
-
help = komut için yardım iletisi basar. Örn; "ls help" yazarsak ls komutu ile ilgili yardım iletisi basar.
-
ls = o an bulunulan dizinin içeriğini listeler.
-
ls -al | more = o an bulunulan dizindeki tüm dosyaları listeler, gizli olanlar da dahil.
-
cd etc = etc dizinine geçer. eğer dizin belirtilmezse home dizinine geçer.
-
cp kaynak hedef = bir yerdeki dosya ya da dizinleri başka bir yere kopyalamak içindir. Örn; cp /mnt/ornek.txt /etc/ornek2.txt.
-
mcopy kaynak hedef = DOS'tan UNİX'e ya da tersine bir dosyayı başka bir yere kopyalar.
-
rm dosya = verilen dosyaları siler. "rm -rfv dosya" ise silerken anlık olarak takip edebilmeyi sağlar.
-
mkdir /mnt/cdrom = mnt dizini altında cdrom klasörü oluşturur.
-
rm -rfv /var/lib/mysql/mysql-bin. = belirtilen dizin altındaki mysql-bin dosyasını siler.
-
touch deneme.txt = deneme isimli dosyanın oluşturulma ve düzenleme tarih bilgilerini şuanki tarihe değiştirir.
-
xinit = pencere yöneticisi olmayan bir x oturumu açar.
-
shutdown -h now = sistemi durdurur. ATX sistemlerde ayrıca makinayı kapatır.
-
halt = shutdown ile aynıdır, sistemi durdurur.
-
reboot = sistemi yeniden başlatır.
-
last reboot = sistemin en son ne zaman yeniden başladığını gösterir.
Dosya Sıkıştırma Ve Açma Kodları
-
gzip -9 dosya = belirtilen dosyayı sıkıştırır ve dosya.gz haline getirir.
-
bzip2 dosya = belirtilen dosyayı sıkıştırır ve dosya.bz2 haline getirir.
-
gunzip dosya.gz = gzip ile sıkıştırılmış dosyayı dosya.gz dosyası olarak açar.
-
bunzip2 dosya.bz2 = bzip2 ile sıkıştırılmış dosyayı dosya.bz2 dosyası olarak açar.
-
cd /tmp/
tar zxvf VMwareTools-10.1.10-6082533.tar.gz = önce tmp klasörüne gider. hemen ardından tar.gz uzantılı dosyayı açar.
-
cd /tmp/
tar zcvf VMwareTools-10.1.10-6082533.tar.gz = önce tmp klasörüne gider. hemen ardından tar.gz uzantılı dosyayı sıkıştırır.
Diğer Komutlar
-
a2ps: ASCII dosyalarini Postscript formatina cevir
-
acroread: AcrobatReader pdf-dosyalarini görebilmek icin gerekli olan program
-
alias: Komuta baska bir isim ver
-
apropos: Belli bir kelimeyi man sayfalarinda ara
-
ar: Arsiv olusturmak olusturulmus bir arsivi calismak ya da acmak icin
-
arch: Processor'un yapisi hakkinda bilgi ver
-
arp: Host ve IP numarasini göster. (arp = adress resolution protocol)
-
at ( komutu ya da komutlari daha sonraki bir zamanda çalıştırır)
-
Basename Komutu Kullanımı|basename: Bir dosyanin gercek ismini ver (Üst dizinleri göstermeden)
-
bash: Bourne Again Shell -> Linux'un standart shell'i
-
batch: Komutu ya da komutlari daha sonra ki bir zamanda calistir(bknz. at)
-
bg: Bir programi Ön planda calistir
-
break: Bir blogu belli bir kosuldan terk et (bknz. continue)
-
bunzip2: (bknz. bzip2)
-
bzip2: Bir arsivleme programi
-
cal: Aktuel takvimi göster
-
calender:Bir randevu hatirlatma programi
-
case: Coklu seceneklere ayirma komutu
-
cat: Dosyayi monitöre ver
-
cc: C derleyicisi (C-compiler)
-
cd: Dizin degistir
-
cdrecord:CD kopyalama tool'u
-
chfn: finger bilgilerinde degisiklik yap
-
chgrp: Grup degistir
-
chmod: Bir dosyanin haklarini degistir
-
chown: Bir dosyanin sahiplerini degistir
-
chroot: Bir komutu Özel bir root dizininde calistir
-
chsh: Standart shell i degistir
-
clear: Monitörü temizle
-
continue: Bir bloku belli bir kosuldan sonra terk etme ve kaldigin yerden devam et.
-
cmp: İki dosyayi karsilastir (bknz. comm diff)
-
comm: Iki dosyayi satir satir karsilastir (bknz. cmp diff)
-
cp: Dosyayi kopyala
-
csh: C-Shell -> Yapisi biraz C diline benzeyen bir shell programi
-
csplit: Bir dosyayi parcalara ayir
-
cut: Bir dosyadan belli sütunlari kes
-
date: Aktuel zamani göster
-
deluser: Kullanici sil
-
delgroup: Grup sil
-
df: Bellekte ne kadar bos yer oldugunu göster
-
diff: Iki dosya arasindaki farklari göster (bknz. cmp comm)
-
do: Belli bir kosuldan sonra bir komutu ya da komut blogunu calistir
-
done: do blogunun bitimi (bknz. do)
-
du: Bir dosyanin ya da dizinin bellekte ne kadar yer kapladigini göster
-
echo: Harf dizisini monitöre yaz
-
ed: Bir editör programi
-
egrep: Bir dosyanin icinde belli bir harf dizisini ara(bknz. fgrep. grep)
-
eject: Medium'u disari ver mesela CDROM
-
emacs: Bir editör programi
-
elif: if kosulunun saglanmadigi zaman devreye sokulan baska bir if kosulu
-
else: if kosullarinin saglanmadigi zaman devreye sokulan baska komutu
-
env: Bütün sistem degiskenlerini göster
-
esac: case seceneklerinin bitimi (bknz. case)
-
exec: Komutu calistir
-
exit: Shell'den cikma komutu
-
export: Sistem degiskeninin tanimlanmasi
-
expr: Matematik ifadesini hesapla
-
false: Boolean tipinde "yanlis" degeri
-
fdformat: Disket formatla
-
fdisk: Bellegi bölme programi
-
fg: Programi ön plana al
-
fgrep: (bknz. egrep grep)
-
fi: if kosulunun sonu (bknz. if)
-
file: dosya hakkinda bilgi ver
-
find: Belli bir dosyayi dizinlerde ara
-
finger: Sisteme kayitli olan kullanciliari göster ya da kullanici hakkinda bilgi ver
-
for: Belli komutlari belli bir kosula kadar döngü seklinde calistir
-
ftp: Dosya transfer programi (ftp = file transfer protocol)
-
fvwm: Linux icin yapilmis bir masaüstü programi (bknz. fvwm2 gnome kde ...)
-
fvwm2: (bknz. fvwm),
-
g++: C++ derleyicisi (C++ compiler)
-
gcc: GNU C derleyicisi
-
GNOME|gnome: (bknz. fvwm)
-
Grep Komutu Kullanımı|grep: (bknz. egrep, fgrep)
-
groupadd: Yeni bir grup olustur
-
groupdel: Grup sil
-
groupmod: Grup üzerinde degisiklikler yap
-
groups: Kullanicinin bagli oldugu gruplari göster
-
grub: Bir cesit Linux Bootloader (bknz. lilo)
-
gunzip: (bknz. gzip)
-
gvim: vi editörünün GUI (graphical user interface: grafiksel kullanıcı arayüzü) versiyonu
-
gzip: Bir arsivleme programi
-
halt: Sistemi durdur
-
head: Bir dosyanin ilk satirlarini göster (standart 10 satir) (bknz. tail)
-
help: Shell komutlarini göster
-
history: Kullanicini o zamana kadar kullandigi komutlari göster
-
host: Bir bilgisayarin adini sor
-
hostid: sistemin host kimligini göster
-
hostname: sistemin host adini göster
-
httpd: Apache server'i baslat
-
httpd2: Apache 2 server'i baslat
-
id: Kullanicini kullanici kodunu bagli oldugu gruplarin kodunu göster
-
if: eger" kontrolu
-
ifconfig: Ağ kartını ayarla
-
init 0: Sistemi kapat ( bknz. halt shutdown poweroff)
-
init 1: Sistemi tek kullanicili modus'a gecir (bknz. init S init s)
-
init 2: Sistemi lokal cok kullanicili modus'a gecir
-
init 3: Sistemi tam aga bagli sekilde ve cok kullanicili modus'a gecir
-
init 5: Sistemi tam aga bagli sekilde cok kullancili ve GUI'li modus'a gecir
-
init 6: Sistemi yeniden baslat
-
init S:(bknz. init 1)
-
init s:(bknz. init 1)
-
jar: Java arsiv
-
java: Java Virtual Machine (JVM)
-
javac: Java Compiler
-
javadoc: Java dokumanlari olustur
-
jdb: Java Debugger
-
jikes: IBM tarafindan sunulan ve javac'tan daha hizli olan bir Java Compiler
-
joe: Bir editör programi
-
k3b: KDE'de GUI'li bir CD kopyalama programi
-
kaffeine: KDE CD VCD DVD vs. oynatma programi
-
kate: Bir KDE editör programi
-
kbear: Bir KDE FTP programi
-
kcalc: Bir KDE hesap makinesi programi
-
KDE|kde: KDE masaüstü
-
kernelversion: Hangi kernel versiyonu kullanildigini göster
-
kmail: KDE Mail programi
-
konqueror: KDE internet tarayıcı
-
konsole: Yeni bir konsol ac
-
kopete: Bir KDE multiple messenger programi
-
kill: İşlemi bitir
-
killall: Bütün işlemleri bitir
-
kwrite: Bir KDE editörü
-
last: Sisteme son kayit olan kisileri göster
-
less: Herhangi bir çıktıyı monitörde sayfa sayfa göster
-
lilo: GRUB benzeri bir Linux açılış yükleyicisi
-
ln: Dosyalar ya da dizinler arasinda link olustur
-
logname: Oturum adını göster
-
logout: Sistemden ayril (eger oturum kabuğuyla girildiyse)
-
lpr: Dosyayi basilmasi icin yaziciya gönder
-
lprm: Yaziciya gönderilen dokümanlari sil
-
ls: Dizinde bulunan dosyalari listele
-
lsmod: Yüklenmis modullari listele
-
lsb_release [seçenekler] Dağıtıma özgü bilgileri ekrana basar. Örnek kullanım:
-
mail: Kullancillar arasinda mail yazmayi mümkün kilan mail programi
-
make: C programini belli bir kurala göre derleyen komut
-
man: Manual sayfalar dokümanlari
-
mcedit: Bir editör programi
-
mkdir: Yeni bir dizin olustur
-
modprobe: Kernel'a bir module eklemek ya da ondan silmek icin
-
Mozilla Firefox|mozilla: Bir internet tarayıcı
-
more: (bknz. less)
-
mount: Bir aleti bağla
-
mv: Dosyayi kaydir ya da ismini degistir'
-
mysql: MySQL veritabani programi
-
nedit: Bir editör programi
-
newgrp: Yeni bir gruba gir
-
netstat: Ag baglantilarini görüntüle
-
netscape: Bir internet tarayıcı
-
nl: Bir dosyayi satirlari numaralandirarak göster
-
nslookup: DNS (domain name system) sorgusu
-
passwd: Sifre degistir
-
perl: PERL interpreter
-
pgrep: Çalışan bir sürecin kendine özel id numarasını bul
-
PHP|php: PHP interpreter
-
pine: Bir mail programi
-
ping: Baska bir bilgisayara ulasabilme sorgusu
-
poweroff: Sistemi kapat (bknz. init 0)
-
ps: Calisan işlemleri göster
-
pwd: Icinden bulunulan dizini göster
-
read: Shell'de monitörde girilen girdiyi oku
-
reboot: Sistemi yeniden baslat (bknz. init 6)
-
reset: Shell ayarlarini eski ayarlara getir
-
return: Bir fonksiyonun hesapladigi degeri geri vermesi icin gereken komut
-
rlogin: Uzaktaki bir bilgisayara baglan (bknz. Telnet)
-
rm Komutu Kullanımı|rm: Dosyayi sil
-
rmdir: Dizini sil (dizinin bos olmasi sarti ile)
-
rpm: Redhat Packet Manager (ama genelde bütün Linux distrolari tarafindan desteklenir)
-
select: Secenek secimi
-
set: Deger ver
-
sh: Bourne kabuğu
-
shift: Kaydir
-
shutdown: Sistemi kapat (bknz. init 0)
-
sleep: Belli bir süre ara ver
-
sort: Siralayarak göster
-
split: Bir dosyayi parcalara ayir
-
startx: X-Server baslat
-
su: Baska bir kullanici adiyla gir ( option verilmezse root sifresi vermek gerekir)
-
sudo: Bir komutu root (yetkili kullanıcı) gibi calistir (tabii "sudoers" dosyasi buna izin veriyorsa normal bir kullanicinin sudoers'i okumaya hakki yoktur).
-
tail: Bir dosyanin son satirlarini göster (standart 10 satir).
-
talk: Sisteme kayitli olan baska bir kullanici ile sohbet et
-
tar: Arsiv programi
-
tcsh: Ilerletilmis bir C-shell
-
telnet: Uzak bir bilgisayara baglan
-
then: if kosulu saglaniyorsa bundan sonraki komutlari calistir
-
time: Bir komutun ne kadar süre harcadigini göster
-
test: Bir kosulu test et
-
top: İşlemleri görüntüle
-
touch: Dosyanin degistirilme zamanini degistir
-
traceroute: Router takibi
-
true: Boolean tipindeki "doğru" degeri
-
umask: Bir dosya icin standart haklar belirle
-
uniq: Siralanmis bir dosya icinde birden fazal ayni satirlari ele
-
umount: Baglanmis bir aleti sistemden geri cöz (komutun ismi "unmount" degil)
-
unalias: alias'la degistirilmis komut aliaslarini geri cevir
-
unrar: Bir Arsivleme programi
-
until: Bir komutlar blogunu belli bir kosula kadar uygula
-
unzip: Arsiv programi
-
useradd: Sisteme yeni bir kullanici ekle
-
userdel: Sistemden bir kullanici sil
-
users: Su anda sisteme kayitli olan kullanicilari göster
-
Vi Editörü|vi: Bir metin editörü
-
vim: Bir editör programi
-
visudo: sudoers dosyasi üzerinde calis
-
w: Hangi kullanicinin o anda hangi komutu calistirdigini ya da hangi programi kullandigini göster
-
wait: Belli bir işlemi bekle
-
wall: Bütün kullanicilara mesaj yolla
-
wc: Harf kelime ve satir sayma komutu
-
wget: Belli bir sayfa icerigini agdan yerel PC ye indir
-
whatis: Bir komutun ne ise yaradigini göster
-
whereis: Ara
-
which: Ara
-
while: Komutlari belli bir kosula kadar döngü halinde calistir
-
who: Sisteme kayitli olan kullanicilari göster (bknz. finger w)
-
whoami: Kullanicinin kendisi hakkinda bilgi
-
windowmaker: Bir destkop
-
wine: Windows Emulator programi
-
wish: Pencere kabuğu
-
write: Bir kullaniciya mesaj gönder
-
xanim: Bir media player
-
XMMS: *** player
-
xterm: X Terminal
-
yast (sadece SuSE): Sistem ayarlari yapmak icin GUI'siz bir tool (yet another setup tool)
-
yast2 (sadece SuSE): Sistem ayarlari yapmak icin GUI'li bir tool
-
you (sadece SuSE): YaST online update